ناسیونالیسـم در آراء اندیشمندان و متفکران اهل سنّت (مطالعۀ تطبیقی آراء متفکران شبه‌‌قاره هند با متفکران عرب)

ناسیونالیسم، ایده‌‌ای جدید است که از انقلاب آمریکا و فرانسه در قرن هجدهم الهام گرفته‌‌است. وقتی که از ناسیونالیسم در عصر مدرن بحث به میان می‌‌آید، منظور نهضتی است که به‌‌دنبال ایجاد یا تقویت احساس ملی در بین مردم است. احساسات ناسیونالیستی در کشورهای مسلمان اغلب ریشه در مواجهه با قدرت‌‌های اروپایی در قرن نوزدهم و پس از آن دارد و در این رابطه هواداران اسلام سیاسی اغلب اعلام کرده‌‌اند که «ملیت یک مسلمان، ایمان اوست». بسیاری از این مسلمانان، ناسیونالیسم را به‌‌خاطر تفکیک جامعۀ اسلامی یا امت به واحدهای جدا از هم تقبیح کرده و کاستی‌‌های آن را در مواجه با رقبای دینی و تمدنی‌‌اش برشمرده‌‌اند. مقالۀ حاضر در همین راستا و با هدف بررسی اندیشه‌‌های صاحب‌‌نظران اهل سنّت دربارۀ ناسیونالیسم انجام شده‌‌است. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه‌‌ای و اسنادی به بررسی اندیشه‌‌های صاحب‌‌نظرانی مثل اقبال لاهوری، ابولاعلی مودودی، عبدالرحمن کواکبی، ساطع الحصری و مصطفی کامل پرداخته‌‌است. متفکرانی مثل کواکبی، الحصری و کامل، علی‌‌رغم اعتقادات دینی‌‌شان، احساسات ناسیونالیستی را برجسته کرده‌‌اند و بر ویژگی‌‌های ناسیونالیستی مثل قوم و زبان تأکید بیشتری دارند؛ ولی برعکس، متفکرانی مثل اقبال لاهوری و مودودی بیشتر بر ویژگی‌‌های دینی تأکید می‌‌کنند و مخالف بحث‌‌های ناسیونالیستی هستند و بحث‌‌های ناسیونالیستی را علت اصلی افول تمدن اسلامی می‌‌دانند.